Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα/ που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι/ να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος το ’χει/ έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα/ πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του», γράφει ο μεγάλος Αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης στο ποίημα Che fece… il gran rifiuto.
Τον Μάρτιο του 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης κλήθηκε να λάβει μια απόφαση καθοριστικής σημασίας τόσο για τον ίδιο και την οικογένειά του, όσο και για τους υπόλοιπους Έλληνες. Η έναρξη της Επανάστασης, η 25η Μαρτίου, πλησίαζε και ο ίδιος ως επικεφαλής της ηγεμονίας της Μάνης όφειλε να αναλάβει την οργάνωση του αγώνα.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η σημαία που υψώθηκε στις 17 Μαρτίου στην Αρεόπολη ήταν φτιαγμένη πρόχειρα, από λευκό ύφασμα με γαλάζιο σταυρό στο κέντρο. Στην επάνω πλευρά έγραφε «Νίκη ή Θάνατος» (και όχι «ελευθερία», γιατί η Μάνη θεωρούνταν ελεύθερη), και στην κάτω «Ταν ή επί Τας».
![]()
Πίνακας του Peter von Hess, που απεικονίζει τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη να υψώνει την σημαία της επανάστασης στην Μάνη. (πηγή: Wikipedia)
Επρόκειτο για μια γενναία απόφαση εκ μέρους του Πετρόμπεη, ο οποίος αποφάσισε να θυσιάσει την εξουσία και τις ανέσεις της οικογένειάς του στον βωμό της ελευθερίας των Ελλήνων. Παρότι είχε επιστρέψει από την Κωνσταντινούπολη ο γιος του Γεώργιος, ο Αναστάσιος βρισκόταν στην Τριπολιτσά, ως εγγύηση της νομιμοφροσύνης του Πετρόμπεη στον σουλτάνο. Δεν δίστασε να κηρύξει την Επανάσταση, γνωρίζοντας πως ο γιος του ήταν σχεδόν απίθανο να βγει ζωντανός από τη διοικητική πρωτεύουσα της Πελοποννήσου. Παρότι ο Αναστάσιος κατάφερε να βγει ζωντανός από την Τριπολιτσά στα μέσα Σεπτεμβρίου 1821, λίγες ημέρες πριν την άλωση της πόλης, ο Πετρόμπεης έχασε στη διάρκεια του Αγώνα δύο γιους, τον Ηλία και τον Ιωάννη, καθώς και τον αδερφό του, τον Κυριακούλη.
Την απόφαση για επανάσταση ανέλαβε να διαβιβάσει στους οπλαρχηγούς της Μεσσηνίας, της Αρκαδίας και της Αχαΐας ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που ήταν παρών. επιγραφές. Την έφερε το υπό τον Πιέρρο Γρηγοράκη-Τζανετάκη σώμα της Ανατολικής Μάνης κατά την πολιορκία και την άλωση της Μονεμβασίας, το 1821
![]()
Σημαία με σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας, αλληγορικές παραστάσεις και επιγραφές. Την έφερε το υπό τον Πιέρρο Γρηγοράκη-Τζανετάκη σώμα της Ανατολικής Μάνης κατά την πολιορκία και την άλωση της Μονεμβασίας, το 1821 (πηγή: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)
Η πρώτη «εξόρμηση» των Μανιατών ήταν στις 19 Μαρτίου προς τη Μονεμβασιά και τον Μυστρά από δυνάμεις υπό τους Γρηγοράκηδες της Ανατολικής Μάνης, ενώ οι αρχηγοί της Δυτικής Μάνης υπό τον Πετρόμπεη κινήθηκαν προς την Καλαμάτα. Στις 23 Μαρτίου κατέλαβαν αναίμακτα την πόλη και παρακολούθησαν την πρώτη επίσημη δοξολογία.
Στη συνέχεια συνέταξαν την προκήρυξη που υπέγραφε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ως «Αρχιστράτηγος των σπαρτιατικών δυνάμεων», με την οποία γινόταν γνωστή στην Ευρώπη η απόφαση του ελληνικού έθνους να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό.
