ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το 2022 το 40,9% των νοικοκυριών είχε δαπάνες που υπερβαίνουν το εισόδημά του. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2020 ήταν 35,9%.

Κατά τη διάρκεια της πληθωριστικής κρίσης αυξήθηκε το ποσοστό των νοικοκυριών που εμφανίστηκαν να δαπανούν περισσότερα από το εισόδημά τους. Έφτασε στο 40,9% όταν το 2020 (έτος κατά το οποίο δεν ξοδεύαμε αφού μας είχαν κλείσει στα σπίτια μας λόγω πανδημίας) διαμορφωνόταν στο 35,9%. Υπάρχουν και επαγγελματικές ομάδες στις οποίες το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει και στο 80% ή και το ξεπερνά επίσης.

Πώς γίνεται; Τρία τα ενδεχόμενα: κάποια από αυτά τα νοικοκυριά δαπανούν τις αποταμιεύσεις τους (αν έχουν). Δεύτερο ενδεχόμενο, να φορτώνονται χρέη για να καλύπτουν τις καταναλωτικές τους ανάγκες (εξαιρετικά επιζήμιο ως οικονομική συμπεριφορά ειδικά σε βάθος χρόνου). Και 3ο ενδεχόμενο: Απλώς τα στοιχεία της δαπάνης είναι τα πραγματικά ενώ τα αντίστοιχα των εισοδημάτων όχι λόγω της φοροδιαφυγής, η οποία αποτυπώνεται σε ακόμη μια μέτρηση.

Το θέμα έχει αναδειχθεί και στο πρόσφατο παρελθόν ειδικά από τη στιγμή που πολλαπλασιάστηκαν οι ηλεκτρονικές πληρωμές, με αποτέλεσμα και οι φορολογικές αρχές να αποκτούν καλύτερη εικόνα για το τι ξοδεύει ο καθένας από εμάς. Έφτασε μάλιστα να αναχθεί σε μείζον πολιτικό θέμα όταν έκανε σχετική αναφορά ο ίδιος ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας.

Τώρα, είναι η σειρά του ΚΕΠΕ να ολοκληρώσει μια ακόμη έρευνα και να θίξει το θέμα από μια άλλη οπτική. Που καταλήγει; Ότι η πληθωριστική κρίση, ένα από τα αποτελέσματα που είχε είναι να αναδείξει και τη φοροδιαφυγή πολύ απλά διότι αποκάλυψε και μεγαλύτερες δαπάνες, οι οποίες όμως δεν μπορούσαν εύκολα να δικαιολογηθεί το πώς χρηματοδοτήθηκαν. Στους μισθωτούς, το ποσοστό αυτών που ξοδεύουν περισσότερα από όσα εισπράττουν είναι 44,1%, στους αυυτοαπασχολούμενους ανεβαίνει στο 48,5% ενώ το 72,5% των εχόντων εισόδημα από περιουσία, επίσης ξοδεύουν περισσότερα από όσα εισπράττουν.

Στους συνταξιούχους το ποσοστό πέφτει στο 29,7%, στους δικαιούχους επιδόματος ανεργίας εκτοξεύεται στο 58,8% και ενώ οι δικαιούχοι επιδομάτων ξοδεύουν περισσότερα από όσα εισπράττουν σε ποσοστό 78,7%.

Έτσι, προκύπτει και ο μέσος όρος του 40,9%. Ιδού τα συμπεράσματα της ανάλυσης:

- Το 2022 το 40,9% των νοικοκυριών είχε δαπάνες που υπερβαίνουν το εισόδημά του. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2020 ήταν 35,9%.

- Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις πως τμήμα του φαινομένου οφείλεται στην απόκρυψη εισοδημάτων για λόγους φοροδιαφυγής. Ειδικότερα, περίπου 1 στα 4 νοικοκυριά που ανήκουν στο πλουσιότερο 10% δηλώνει υπερβάλλουσες δαπάνες, ενώ το 53% των νοικοκυριών με κύρια πηγή εισοδήματος το εισόδημα από περιουσία (κυρίως ενοίκια) και που ανήκει ταυτόχρονα στο πλουσιότερο 10% των νοικοκυριών, δηλώνει υπερβάλλουσες δαπάνες.

- Η περαιτέρω ανάλυση των χαρακτηριστικών της ομάδας των νοικοκυριών με μη αντικριζόμενες δαπάνες δείχνει ότι η διάσταση της απόκρυψης εισοδημάτων -μολονότι υπάρχει- δεν είναι κυρίαρχη. Ακόμα και με την υπόθεση ότι ένα στα πέντε νοικοκυριά που δηλώνει υπερβάλλουσες δαπάνες αποκρύπτει εισοδήματα, το υπολειπόμενο μέγεθος διαμορφώνεται σε 32,7%, δηλαδή περίπου ένα στα τρία νοικοκυριά.

- Στη χειρότερη θέση βρίσκονται οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα φτωχότερα νοικοκυριά, αφού το 79,2% και 78,7%. αντίστοιχα, εμφανίζει δαπάνες που υπερβαίνουν το εισόδημα.

- Ο βαθμός υπέρβασης είναι υψηλότερος μεταξύ των νοικοκυριών με κύριο εισόδημα από επιδόματα ανεργίας (130,7%), από άλλα επιδόματα ή βοηθήματα (167,8%). καθώς επίσης και στις μονογονεϊκές οικογένειες (78,9%) και στα φτωχά νοικοκυριά (78,8%).