![]()
Στον κεντρικό δρόμο που ενώνει το Καπανδρίτι με τον Μαραθώνα, μεταξύ Γραμματικού και Βαρνάβα, συναντάει κανείς ένα σύγχρονο round about που οδηγεί σε έναν ασφαλτοστρωμένο καινούργιο αλλά ερημικό δρόμο με φώτα και φυτά κατά μήκος του. Η περιέργεια αλλά και η ηρεμία του τοπίου σε σπρώχνουν να συνεχίσεις τη περιήγηση στην άγνωστη αυτή περιοχή της Ανατολικής Αττικής.
Στις αρχές του νέου δρόμου, αριστερά στο βουνό, συναντάς τα υπολείμματα ενός μνημείου σύγχρονης ιστορικής και βιομηχανικής κληρονομιάς, που είναι τα μεταλλεία σιδήρου του Γραμματικού. Αν πας πιο κοντά βλέπεις την ταμπέλα που προειδοποιεί «Προσοχή κίνδυνος: Αφανή ορύγματα παλιών μεταλλείων». Πράγματι από το 1872 στις ατέλειωτες στοές και γαλαρίες σε διάφορα επίπεδα που χρονολογούνται από την αρχαιότητα γινόταν εξόρυξη σιδήρου. Η λειτουργία των μεταλλείων διεκόπη τη δεκαετία του 1910, αν και έγιναν περιστασιακά εξορύξεις μέχρι το 1940.
Επειτα από αρκετά χιλιόμετρα και αφού σταματήσεις για λίγο να δεις τον βυζαντινό ναΐσκο της Αγίας Τριάδος του 13ου αιώνα, συναντάς την πρώτη έκπληξη. Στην κορυφή ενός λοφίσκου που καταλήγει στο ατελείωτο μπλε του Ευβοϊκού Κόλπου, ένα γιγαντιαίο βαθούλωμα καλύπτεται από ένα πλαστικό κάλυμμα. Είναι ο χώρος που προορίζεται να γίνει ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ δίπλα στη θάλασσα. Αν μάλιστα συνεχίσεις με το αυτοκίνητο ή και με τα πόδια τον χωμάτινο πλέον δρόμο δίπλα στο «κύτταρο», φθάνεις στα λιμανάκια της παραλίας Βαρνάβα προς τα αριστερά και στα λιμανάκια στο Σέσι στα δεξιά που θυμίζουν νησιωτική Ελλάδα. Τα καθαρά νερά, με τα βότσαλα ή την άμμο, τα μικρά εξωκκλήσια δίπλα στη θάλασσα δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό Natura της περιοχής αυτής από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Λίγο πιο κάτω από το «κύτταρο» των ΧΥΤΑ, μια νέα έκπληξη σε περιμένει στο λιμανάκι του Λιμνιώνα. Τα ερείπια μιας μεγάλης γέφυρας αλλά και τα υπολείμματα της σιδηροδρομικής γραμμής που ένωνε τα μεταλλεία του Γραμματικού με τον σταθμό μεταφόρτωσης των μεταλλευμάτων του σιδήρου στον Ευβοϊκό Κόλπο. Μάλιστα, την περίοδο της γερμανικής κατοχής το τρενάκι που ένωνε τα μεταλλεία με τον Λιμνιώνα αποτελούσε τρόπο διαφυγής προς τη νησιωτική Ελλάδα.
Εκεί όμως που κορυφώνεται η έκπληξη, είναι όταν λίγο πιο νότια και πολύ κοντά στα μελλοντικά ΧΥΤΑ αντικρίζεις την είσοδο ενός μοναδικού στην Ελλάδα αρχαίου οικισμού, που λέγεται Ραμνούντας. Η «ζωντανή» αυτή πόλη που απλώνεται σε πολύ μεγάλη έκταση μπροστά σου έχει κάστρο, δρόμους, σπίτια, τάφους, λιμάνι. Εχει τον μοναδικό στον κόσμο ναό της Νέμεσης, της θεάς που τιμωρούσε την αλαζονεία και την ανθρώπινη «ύβριν».
Ο Ραμνούντας παραμένει εδώ και πολλά χρόνια ουσιαστικά άγνωστος και απρόσιτος στους πολλούς. Οι λίγοι τυχεροί που μπορούν με ειδική άδεια να επισκεφθούν το κλειστό στέγαστρο, ανακαλύπτουν με θαυμασμό τους αναστηλωμένους κίονες, τα αετώματα, τις μετόπες, τα επιστήλια, ακόμη και τη βάση του αγάλματος της θεάς Νέμεσης. Εντυπωσιακές επιτύμβιες πλάκες, λήκυθοι και τα υπόλοιπα ευρήματα των ανασκαφών κορυφαίων Ελλήνων αρχαιολόγων και ακαδημαϊκών περιμένουν την αξιοποίησή τους.
Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού πρόσφατα συνέστησε ότι «στην Ανατολική Αττική, στην οποία υπάρχουν τόσο σημαντικά μνημεία φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς και ιστορικοί τόποι, όπως η περιοχή της μάχης του Μαραθώνα, το πευκοδάσος του Σχινιά, οι αρχαιολογικοί χώροι του Ραμνούντα, καθώς και πλήθος βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων, η ανάδειξη και διασύνδεσή τους θα μπορούσε να δώσει μια δυναμική σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού και ημερήσιων περιπατητικών εκδρομών τόσο για τουρίστες όσο και για τους ίδιους τους κατοίκους της Αττικής».
Αντί όμως για τους εναλλακτικούς περιπάτους συνεχίζεται εδώ και 20 χρόνια η «αποταγμένη» από την Ευρωπαϊκή Ενωση διαδικασία για την ταφή σκουπιδιών στο κέντρο ακριβώς αυτής της περιοχής του μοναδικού κάλλους και πολιτισμικής κληρονομιάς.
Οι φωνές των πολλών, των πάνω από 70 συλλόγων και φορέων της Ανατολικής Αττικής, από τον Βαρνάβα ώς τον Βουτζά, των κορυφαίων Ελλήνων ακαδημαϊκών (αρχαιολόγων, σεισμολόγων, επιδημιολόγων) που έχουν καταδικάσει εγγράφως το «έγκλημα» που απειλεί την Ανατολική Αττική, αγνοούνται περίεργα από το κράτος.
Οι δικαιολογίες πολλές, όπως η επιστροφή των 11 εκατ. στο Ταμείο Συνοχής. Ομως, σύμφωνα με την προκήρυξη διαγωνισμού, που έληξε μόλις την περασμένη εβδομάδα, τα ποσά μόνο για την ανέγερση των εργοστασίων ΜΕΑ ή ΜΕΒΑ στην περιοχή τον ερχόμενο Σεπτέμβριο είναι τουλάχιστον έξι φορές περισσότερα.
Η άλλη δικαιολογία είναι η επιβάρυνση στη Φυλή. Πράγματι, το συνεχιζόμενο «περιβαλλοντικό έγκλημα» στη Δυτική Αττική πρέπει να σταματήσει, αλλά δεν δικαιολογεί την επανάληψή του στην Ανατολική Αττική.
Αντίθετα είναι καιρός να υλοποιηθεί η ανακύκλωση με άμεσο όφελος για τον πολίτη και όχι για τις κοινοπραξίες που αποτελούν τις αντιμαχόμενες ομάδες του «μπλε κάδου» με τα «σπιτάκια ανακύκλωσης». Η ανταποδοτική ανακύκλωση, όπως και η ανταποδοτική ενεργειακή αξιοποίηση των σκουπιδιών με την προσεκτική εφαρμογή της αεριοποίησης (και όχι της καύσης), θα έπρεπε από καιρό να είχαν υλοποιηθεί σύμφωνα με τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές. Οι φωνές των πολλών, η φωνή της λογικής ίσως την τελευταία στιγμή επικρατήσουν στην Κεντρική και Περιφερειακή Διοίκηση. Ισως ο εναλλακτικός περίπατος στην Ανατολική Αττική μπορεί να διατηρηθεί ζωντανός.
* Ο κ. Δημήτρης Λινός είναι καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ, διευθυντής Χειρουργικής και Ακαδημαϊκών Υποθέσεων Ομίλου ΥΓΕΙΑ και έγραψε το κείμενο για την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
